بادیه نشینبادیهنشین (اعرابى) همان بیابان‌نشین است. بادیه‌نشین در احکام با شهرنشین و روستانشین یکسان است، مگر مواردى که به سبب اختلاف طبیعت زندگى بادیه نشینى با شهرنشینى و مانند آن حکم بادیه‌نشین متفاوت شده است. ۱ - تعریف بادیه نشینبه کسانى که مکان ثابتى براى اقامت ندارند بلکه به صورت سیار در صحراها و مراتع زیر چادر زندگى مى‌کنند، «بدوى» یا بادیه‌نشین ( اعرابی) گفته مى‌شود، در مقابل «حضری» که اعم از شهرنشین و روستانشین است. از این عنوان در بابهاى صلات، جهاد، وکالت، نکاح و شهادات سخن رفته است. ۲ - موارد بکارگیری این عنوان در فقهتعلّق احکام شرع بر مکلّف با قطع نظر از خصوصیات سکونتى و زندگى او است. ازاین‌رو، بادیه‌نشین در احکام با شهرنشین و روستانشین یکسان است، مگر مواردى که به سبب اختلاف طبیعت زندگى بادیه نشینى با شهرنشینى و مانند آن از این قاعده استثنا شده است که در ذیل به مواردى از آن اشاره مى‌شود. ۲.۱ - باب صلاتدر کراهت یا حرمت پیش‌نماز شدن بدوى براى حضری اختلاف است. قول نخست، مشهور میان متأخّران است. بر بادیه‌نشینى که براى تأمین آب و علف دام خویش پیوسته در حال جابه‌جایى است، حکم مسافر جارى نمى‌شود؛ بلکه نمازش تمام و روزه‌اش صحیح است مگر آنکه براى منظورى دیگر همچون زیارت، تجارت و حج سفر کند که با تحقّق عنوان سفر شرعى، حکم مسافر را پیدا مى‌کند. ۲.۲ - باب جهادبنا بر قول مشهور بادیه نشینان هر چند در جنگ شرکت کنند، از غنیمت سهمى ندارند. تنها مقدار اندکى از غنیمت به عنوان رضخ به آنان داده مى‌شود. مراد از بادیه‌نشینان، خصوص افرادى هستند که اسلام آورده، لیکن هنوز در اسلام، استوار و ثابت قدم نگشته‌اند و بر ترک مهاجرت و باقى‌ماندن در بادیه در قبال عدم سهم‌خواهى از غنیمت، مصالحه کرده‌اند. ۲.۳ - باب وکالتمشهور فقها وکالت حضری براى بادیه‌نشین- بلکه هر فرد غریبى- را جهت فروش کالاهاى وى که به شهر یا روستا آورده است، مکروه دانسته‌اند. قول مقابل آن، حرمت است. ۲.۴ - باب نکاحبنابر نظر برخى نگاه کردن به آن مقدار از مو یا بدن زنان بادیه‌نشین که به‌طور متعارف و رایج نمى‌پوشانند، بدون شهوت جایز است. ازدواج زن حضری با مرد اعرابی مکروه است. ۲.۵ - باب شهاداتشهادت بادیه‌نشین علیه حضری با وجود شرایط بنابر مشهور، پذیرفته است. ابن جنید قائل به عدم پذیرش آن شده مگر آنکه مورد شهادت در بادیه رخ داده و حضری در آن‌جا وجود نداشته باشد یا مورد، قتلى باشد که حضری حضور نداشته است. ۳ - پانویس۴ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۹ و۴۰. |